ماجرای استارتاپ لست‌سکند که گزارش آن را در شماره ۲۶ ماهنامه پیوست می‌خوانید در زیر جنگ و جدل‌های سطحی صنفی‌اش، تحلیل عمیقی درباره سرنوشت استارتاپ های آی‌تی ایرانی دارد. آیا استارتاپ‌های ایرانی به زودی توسط صنفی که از آن بیرون آمده‌اند بلعیده می‌شوند؟
در سال‌های گذشته فناوری اطلاعات همیشه مانند دسر بعد از غذا، جز کوچک اما شیرین و دلچسبی برای یک صنف و بازار به حساب می‌آمد. فرآیند به این شکل بود که یک استارت‌آپ به صورت مستقل بدون اینکه اصلا کاری به کار آن صنف داشته باشد کارش را شروع می‌کرد و به اعضای آن صنف هم خدمات می‌داد. اما اکنون ورق در حال برگشتن است. صنف‌های قدرتمند در حال پی بردن به ارزش غذایی دسر آی‌تی دنبال این هستند که آن را بخش مهمی از وعده غذایی خود کنند.
در ماجرای لست‌سکند هم ( که سازمان گردشگری طبق بخشنامه‌ای تبلیغ بیش از حد تورها را مشخصا در سایت لست‌سکند ممنوع اعلام کرد) عده‌ای می‌گویند به خاطر شکایات مردم این اتفاق افتاده، عده‌ای دفاع می‌کنند که کسی شکایت نکرده و سیستم رسیدگی به شکایات قوی‌ای دارند، عده‌ای می‌گویند لست‌سکند اوضاع بازار را به هم ریخته، عده‌ای می‌گویند یک درگیری شخصی بین سایت و رئیس سازمان است و در نهایت عده‌ای می‌گویند آژانس‌های بزرگ می‌خواهند از راه‌ها و روابط سنتی و سابق خود استفاده کنند. اما در این بگیر و ببند حقیقت این است که آن آژانس‌های مخالف هم دشمن فروش و تبلیغات اینترنتی نیستند بلکه می‌خواهند سایت خودشان را داشته باشند. تعدادی از آژانس‌های گردشگری با پی بردن به اینکه یک عامل خارجی در حال تنظیم و تأثیر گذاری در بازار است سعی دارند آن را با نمونه‌هایی که از دل خودشان بیرون آمده جایگزین کنند. بازارهای سنتی ترجیح می‌دهند به فناوری اطلاعات همچنان به چشم همان دسر نگاه کنند.
مشابه این ماجرا پیش از این بر سر استارتاپ دیجی‌کالا پیش آمد. هنگامی که بازار سنتی خرید و فروش لپ‌تاپ و موبایل حیات خود را در خطر دید سعی بر حذف این استارتاپ موفق کرد هرچند دیجی‌کالا با قیمت‌هایی بالاتر از کف بازار سعی کرد خود را از هر گزندی حفظ کند و همچنان مثل یک دسر شیرین باقی بماند.
بیرون از ایران هم این اتفاقات غریبه نیست. ورود Uber به عنوان یک استارتاپ مستقل به دل صنف تاکسی‌رانان باعث مشکلات متعددی برای این استارتاپ شد اما به خاطر قدرتی که داشت شکست نخورد چون در کشورهای پیشرفته، آی‌تی پا به پا و حتی فراتر از بازارهای سنتی پیش می‌رود و با قوانین تعریف شده و حقوقی در برابر دیگران کم نمی‌آورد. در حالی که در ایران فرهنگ و فضای نوپای استارتاپ‌های فناوری‌اطلاعات در برابر هر نسیمی بر خود می‌لرزند. این خطری است که در آینده با پا داغ شدن هرچه بیشتر استارت‌آپ‌های فناوری آن‌ها را تهدید می‌کند. حال هرچه پیش می‌رویم احتمال اینکه صنف یا بازار دیگری به اهمیت فناوری اطلاعات پی ببرد و در صدد حذف بازیگران نوپای آن باشد تا خود وارد گود شود، افزایش می‌یابد.
منتشر شده برای ماهنامه پیوست